Τι είναι το βάμμα;
Μια ερώτηση που τίθεται συχνά θα απαντήσουμε σήμερα, αποκωδικοποιώντας το ήμισυ του μυστηρίου για πολλούς που έρχονται αντιμέτωποι με ετικέτες που γράφουν… Βάμμα ιωδίου, βάμμα εχινάκειας, βάμμα πρόπολης, βάμμα καλέντουλας κ.ά.
Βάμμα (tincture), είναι μια συνήθης μέθοδος εξαγωγής φαρμακευτικών ιδιοτήτων τόσο από τα φυτά όσο και από άλλα υλικά. Ένα συμπυκνωμένο, συνήθως φυτικό, εκχύλισμα που χρησιμοποιεί πόσιμο αλκοόλ ως διαλύτη. Αν ο διαλύτης δεν είναι αλκοόλ, τότε το φυτικό παρασκεύασμα δεν είναι βάμμα, αλλά ένα εκχύλισμα. Βότανα που εκχυλίζονται σε μη πόσιμο οινόπνευμα είναι για εξωτερική χρήση μόνο και ονομάζονται εντριβής (liniments). Το οινόπνευμα εντριβής μπορεί να αποβεί μοιραίο εάν ληφθεί εσωτερικά. Ένα βάμμα, ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά (πάντα ανάλογα με το βότανο που χρησιμοποιείται).
Οφέλη και γιατί να χρησιμοποιήσετε βάμματα;
Ένα βάμμα είναι μια βολική, συμπυκνωμένη μορφή των θεραπευτικών ιδιοτήτων του φυτού που δεν χρειάζεται να αφομοιωθεί για να αρχίσει να λειτουργεί. Το αλκοόλ απορροφάται γρήγορα από το σώμα στέλνοντας τα φυτικά δραστικά συστατικά στην κυκλοφορία του αίματος μέσω του δέρματος, των αδενών, ή τα τοιχώματα του στομάχου. Δεδομένου ότι είναι αποτελεσματικά γρήγορα, η δοσολογία είναι συχνά χαμηλή. Μερικές σταγόνες βάμματος είναι πιο εύκολο να ληφθούν απ’ ότι αρκετά φλιτζάνια έγχυσης (τσάι).
Μερικά φυτικά υλικά ή ρητίνες με δραστικές ουσίες (όπως η πρόπολη) χρειάζονται έναν ισχυρό διαλύτη για να εξαχθούν οι φαρμακευτικές τους ιδιότητες. Το αλκοόλ είναι ένας αποτελεσματικός, ισχυρός και ασφαλής διαλύτης. Σημαντικά περισσότερες από τις φαρμακευτικές ιδιότητες και τα συστατικά ενός βοτάνου ή της πρόπολης θα εξαχθούν απ’ όταν απλά χρησιμοποιείται νερό. Ωστόσο, μερικά βότανα εκχυλίζονται καλύτερα χρησιμοποιώντας άλλους διαλύτες, έτσι είναι σημαντικό να κάνετε πάντα την έρευνά σας.
Παρασκευάζεται σχετικά εύκολα ένα βάμμα με εμβάπτιση βοτάνων και φυτικών μερών ή ρητινών σε αλκοόλη για την εξαγωγή των ενεργών συστατικών. Μετά από μια περίοδο μερικών εβδομάδων, το μείγμα στραγγίζεται και τα μέρη του βοτάνου αφαιρούνται, αφήνοντας πίσω το εμπλουτισμένο με δραστικές ουσίες υγρό.
Το αλκοόλ είναι επίσης ένα αποτελεσματικό συντηρητικό, πράγμα που σημαίνει ότι τα βάμματα έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, ακόμη και 10 έως 15 χρόνια όταν αποθηκεύονται σωστά. Τα βάμματα παρασκευάζονται με διάφορες συγκεντρώσεις αιθανόλης, ωστόσο πρέπει να είναι τουλάχιστον 25% η αλκοόλη για να θεωρείται ασφαλής η μακροχρόνια συντήρησή τους.
Τα βάμματα είναι φιλικά προς το σώμα μας με απλά και φυσικά συστατικά, φιλικά προς το περιβάλλον, καθώς το υποπροϊόν μπορεί να κομποστοποιηθεί.
Τι πρέπει να προσέχετε όταν αγοράζετε βάμματα:
Τα αποστειρωμένα γυάλινα καραμελέ φιαλίδια με σταγονομετρητή είναι τα κλασικά μπουκάλια βάμματος. Το σκούρο γυαλί προστατεύει τα βάμματα από το υπεριώδες φως. Το μπουκάλι και το σταγονόμετρο είναι κατασκευασμένα από γυαλί επειδή το πλαστικό μπορεί να αλληλεπιδράσει με το αλκοόλ στο βάμμα.
Δεδομένου ότι τα βάμματα είναι συμπυκνωμένα εκχυλίσματα, το σταγονόμετρο βοηθά στη μέτρηση μικρών ποσοτήτων του βάμματος.
Το φιαλίδιο βάμματος και το μπουκάλι μητρικού πρέπει να φέρουν ετικέτα με λεπτομέρειες όπως:
Κοινό όνομα
Λατινικό όνομα (όταν πρόκειται για φυτό)
Χρησιμοποιούμενο φυτικό μέρος (συμπεριλαμβάνεται αν είναι φρέσκο ή αποξηραμένο)
Ποσοστό και είδος αλκοόλης
Τον αριθμό της παρτίδας
Ημερομηνία
Τυχόν ειδικές οδηγίες (π.χ. μόνο εξωτερική χρήση)
Κοινά βάμματα που χρησιμοποιούνται στη φυτική θεραπευτική
Ακολουθεί μια ματιά στα βάμματα που συχνά χρησιμοποιούνται στη φυτική-φυσική αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας.
Βάμμα Βενζόης
Ένα κοινό συστατικό των κιτ πρώτων βοηθειών, το βάμμα της βενζόης πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο τοπικά. Η βενζόη είναι μια σκληρή ρητίνη που παράγεται από δέντρα και το βάμμα χρησιμοποιείται συχνά για να βοηθήσει τους επιδέσμους πρώτων βοηθειών και τις λωρίδες κλεισίματος τραύματος να παραμείνουν στη θέση τους. Λειτουργεί ως απολυμαντικό και τοπικό αναισθητικό. Λέγεται επίσης ότι προστατεύει το δέρμα από την αλλεργία σε επαφή με την κόλλα και μειώνει τον ερεθισμό.
Μια ουσία που παράγεται από τις μέλισσες για την δόμηση αλλά και άμυνα των κυψελών. Η πρόπολη διερευνάται συνεχώς για τη ευρεία και αποτελεσματική δράση της σε λοιμώξεις, γαστρεντερικές διαταραχές, αλλεργίες, γυναικολογικές, στοματικές και δερματικές παθήσεις.
Βάμμα Σαμπούκου
Χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της γρίπης και των συμπτωμάτων της.Τα φρούτα του σαμπούκου περιέχουν ανθοκυανίνες, έναν τύπο φυσικής χρωστικής με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η κατανάλωση μούρων (και άλλων διατροφικών πηγών ανθοκυανινών) μπορεί να μειώσει τη χρόνια φλεγμονή.
Βάμμα Echinacea
Η Eχινάκεια παραμένει ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα φυτικά προϊόντα σύμφωνα με μια μελέτη του 2017. Η ανασκόπηση των προηγουμένως δημοσιευμένων κλινικών δοκιμών διαπίστωσε ότι ορισμένα προϊόντα εχινάκειας μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά από ένα εικονικό φάρμακο για κρυολογήματα, παρότι τα συνολικά στοιχεία ήταν αδύναμα.
Βάμμα Κουρκουμά
Ο κουρκουμάς είναι ένα μπαχαρικό που χρησιμοποιείται ευρέως στη μαγειρική. Το δραστικό συστατικό του κουρκουμά είναι η κουρκουμίνη, μια ουσία που έχει αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο International Journal of Rheumatic Diseases, διαπίστωσε ότι η κουρκουμίνη θα μπορούσε να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στους πόνους των αρθρώσεων και στην ποιότητα ζωής σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα.
Μια τελευταία λέξη από το μας…
Αν και μπορεί να είναι δελεαστικό να φτιάξετε τα δικά σας βάμματα, ορισμένα μέρη φυτών θεωρούνται τοξικά και μπορεί να είναι επιβλαβή. Για παράδειγμα, ο φλοιός του σαμπούκου, τα φύλλα και η ρίζα περιέχουν μια ένωση που μπορεί να απελευθερώσει κυανιούχες ενώσεις. Ορισμένα φυτά περιέχουν δυνητικά τοξικά αλκαλοειδή όπως η πυρρολιζιδίνη. Επιπλέον, ορισμένα φυτά μπορεί να είναι μολυσμένα από φυτοφάρμακα και βαρέα μέταλλα.
Παρόλα αυτά, άν σκέφτεστε να το δοκιμάσετε, συμβουλευτείτε κάποιον που διαθέτει την απαραίτητη γνώση, έμπειρο βοτανολόγο, φαρμακοποιό ή τον γιατρό σας για να λάβετε ακριβείς οδηγίες και να συζητήσετε εάν είναι κατάλληλο και ασφαλές για εσάς.